U£ANI JAZ£OWIECCY PO ZAKOÑCZENIU II WOJNY ¦WIATOWEJ

Po rozformowaniu a nastêpnie rozwi±zaniu 14 Pu³ku U³anów w Wielkiej Brytanii, niektórzy jego oficerowie zostali zatrudnieni w polskim Korpusie Przysposobienia i Roz­mieszczenia. Czê¶æ U³anów Jaz³owieckich zdecydowa³a siê na powrót do kraju, nato­miast wiêkszo¶æ oficerów lecz równie¿ szeregowych u³anów, podjê³a decyzje o pozosta­niu na Zachodzie, osiedlaj±c siê nastêpnie w Anglii, Szkocji, Kanadzie czy USA, niektó­rzy nawet w Australii i Argentynie. Z czasem do³±czy³a do nich te¿ czê¶æ Oddzia³ów Le¶nych 14 Pu³ku U³anów lwowskiej Armii Krajowej, którzy przedostali siê na zachód z powracaj±cymi jeñcami francuskimi i greckimi, pocz±tkowo do Niemiec a nastêpnie do innych krajów. Ju¿ wkrótce zaktywizowa³o siê w Londynie Ko³o Pu³kowe (z Oddzia³em m.in. w Kanadzie), zawi±zane pocz±tkowo w roku 1940 w Pary¿u a nastêpnie reakty­wowane w 1943 roku w Wielkiej Brytanii.

Pierwszym jego prezesem wybrany zosta³ p³k. Witold Czaykowski, jeden z najstarszych oficerów Pu³ku z Kubania i Odessy, autor opracowania historii Pu³ku z roku 1928. W roku 1949 ze sk³adek ¿o³nierzy Pu³ku zaku­piony zosta³ zorganizowany Dom Pu³kowy w Londynie, którego by³ siedzib±, do rozwi±zania Ko³a w latach 1990-tych. Ostatnim prezesem Ko³a by³ podpu³kownik Jerzy Nawrocki. Fundusze ze sprzeda¿y Domu Pu³kowego przekazane zosta³y na budowê Sanktuarium Pani Jaz³owieckiej w Szymanowie i Instytut im. Gen. Sikorskiego w Londynie. Ko³o wydawa³o biuletyn (oko³o stu numerów), przekaza³o do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie replikê sztandaru Pu³ku, ufundowa³o szereg pomników i tablic pami±tkowych po¶wiêconych Pu³kowi i jego ¿o³nierzom, m. in. w Kie³pinie oraz w Puszczy Kampinoskiej pod Warszaw±, jak te¿ w ko¶cio³ach w Londynie, Wroc³awiu i Warszawie, przy udziale powsta³ych w latach 1947/1948 kó³ Pu³kowych we Wroc³awiu i Warszawie a tak¿e na dziedziñcu koszar w Stargardzie Szczeciñskim, przy udziale powsta³ej formalnie w roku 1995 Rodziny 14 Pu³ku U³anów Jaz³owieckich, grupuj±cej U³anów Jaz³owieckich, ich rodziny oraz osoby zajmuj±ce siê naukowo histori± Pu³ku i polskiej kawalerii.

Ko³o Pu³kowe we Wroc³awiu powsta³o z inicjatywy pu³kownika Józefa Bokoty, jego pierwszym prezesem zosta³ wybrany chor±¿y Bronis³aw Gadzin. Natomiast Ko³o w Warszawie zorganizowa³o siê z inicjatywy porucznika Zdzis³awa Malanowskiego, jego pierwszym prezesem zosta³ rotmistrz Ryszard Garniewicz. Cz³onkami kó³ krajowych byli g³ównie u³ani zwolnieni z niemieckich obozów jenieckich oraz przybywaj±cy ze Lwowa z oddzia³ami Ludowego Wojska Polskiego lub w wyniku wysiedleñ. Wynikiem dzia³añ Ko³a Pu³kowego w Londynie, przy wspó³pracy i udziale oficerów Pu³ku z kraju, jest tak¿e opracowanie „Dziejów U³anów Jaz³owieckich" (Londyn, 1988). Cz³onkowie Kó³ Pu³kowych w kraju prowadzili swoj± dzia³alno¶æ, mimo trudno¶ci ze strony w³adz PRL i inwigilacji ich cz³onków, do lat 1990-tych, kiedy to stopniowo uleg³y rozwi±zaniu.

W przewidywaniu tej nieuchronnej sytuacji, z inicjatywy majora Eugeniusza Iwanowskiego, zawi±zana zosta³a w Warszawie Rodzina 14 Pu³ku U³anów Jaz³owieckich, (nazw± nawi±zuj±c do takiej organizacji dzia³aj±cej w XX-leciu miêdzywojennym), za¶ Jego staraniem, przy wsparciu Prezesa ko³a Pu³kowego w Londynie p³ka Jerzego Nawrockiego i za zgod± Ko³a, przy pomocy oficerów Wojska Polskiego z Ministerstwa Obrony Narodowej i Dowództwa Wojsk L±dowych, decyzj± Ministra Obrony Narodo­wej, tradycje Pu³ku przekazane zosta³y ówczesnemu l Batalionowi Czo³gów, 6 Brygady Kawalerii Pancernej (nastêpnie przemianowanego na 2 Batalion Piechoty Zmotoryzo­wanej z Stargardu Szczeciñskiego, który od roku 2008, decyzj± Ministra Obrony Narodowej, na wniosek Kapitu³y Orderu Wojennego Virtuti Militari i za zgod± wetera­nów - kombatantów Pu³ku, uzyska³ uto¿samienie z 14 Pu³kiem i nazwê wyró¿niaj±c± „14 Batalion U³anów Jaz³owieckich".