KALENDARIUM DZIAŁAŃ 14 PUŁKU UŁANÓW JAZŁOWIECKICH W KAMPANII WRZEŚNIOWEJ 1939 ROKU
22/23.08. Powrót pułku z koncentracji letniej Podolskiej Brygady Kawalerii do Lwowa.
27.08. godz.18.00. Mobilizacja alarmowa pułku (zakończona 29.08.).
29/30.08. Załadunek pułku do transportów kolejowych, odjazd z Dworca Czerniowieckiego, przejazd ze Lwowa, przez Przemyśl, Kraków, Częstochowę, Koluszki, Łowicz, Kutno, Wrześnię.
31.08./1.09. Wyładunek pułku na st. kolejowej Nekla k. Poznania, przemarsz do m. Nekielka.
2.09. Wymarsz Podolskiej Brygady Kawalerii Brygady i pułku p. Kostrzyn- Swarzęc- Poznań- Junikowo – do m. Dąbrówka, tu przyjął ugrupowanie obronne, do dn.3.09.
4.09. Przemarsz pułku do m. Starołęka, dozorowanie przepraw p. rz. Wartę w rej. Iwna, zwalczanie dywersantów niemieckich.
5.09. Wycofanie pułku w rejon m. Czerniejew i w rejon Gniezna, dokonanie zniszczeń przepraw p. Wartę, zwalczanie dywersantów.
6.09. Przemarsz pułku w rejon Kleczewa, Sompolna, postój w Sompolnie i Policach.
7.09. Postój w lasach k. M. Babiak, ujęcie skoczków spadochronowych niemieckich.
7/8.09. Przemarsz w rejon m. Dąbia n. Nerem, postój w m. Chełmno. Pułk wchodzi w skład GO (Grupa Operacyjna) gen. Grzmot-Skotnickiego.
9/10.09. Przemarsz i opanowanie w bitwie rejonu Wartkowic. Działania szw. Kolarzy 14 p. uł. na Uniejów. Natarcie IV szw. na Warkowicem i kier. na Gostków, cz. zniszczenie kolumny transportowej niemieckiej. Uwolnienie grupy chłopów uwięzionych przez Niemców.
11.09. Przemarsz w rejon Florentynowa, ubezpieczanie GO, nast. w rejon Parzęczewa, patrolowanie terenu.
12.09. Przemarsz do Topoli Królewskiej (m.p. d-cy pułku w Leźnicy). Natarcie na siły niemieckie pod Krzepocinkiem.
13.09. Ugrupowanie obronne w rej Topoli Król., patrolowanie w kier. Łęczycy, zestrzelenie samolotu niemieckiego.
14.09. Obsadzenie odcinka od. M. Błonie do Gledzianówka, działania rozpoznawcze. Potyczki z patrolami niemieckimi. Od ognia art.. poległo dwu podoficerów pułku.
15.09. Odwrót w kierunku wschodnim, na Budy Stare. Powołanie GO gen. Abrahama
(Wielkopolska i Podolska BK).
16.09. Przez m. Iłów pułk dociera do Bud Starych. Nocna przeprawa przez Bzurę pod Witkowicami, pod ogniem artylerii niemieckiej. Podolska BK otrzymuje zadanie „oczyszczenia” Puszczy Kampinoskiej dla przemarszu Armii Poznań, na Warszawę.
16/17.09. Nocny marsz przez Puszczę Kampinoską (Tułowice- Famółki Królewskie). Zmiana na stanowisku d-cy IV szw. Zniszczenie części taborów pułku przez samoloty niemieckie.
17.09. Bitwa pod Zamościem i Górkami, poległ d-ca IV szw. oraz dwu innych oficerów, około 20 podoficerów i ułanów, wielu rannych. Skuteczna walka artyleryjska 7 dak z art. niemiecką. Odwrót sił niemieckich.
18.09. Marsz przez m. Stara Dąbrowa, Wędziszew, Sowia Wola w kier. Modlina. W Czeczotkach pod ogniem art. niemieckiej. Następnie w kierunku Palmir, przez lasy palmirskie, na Sieraków - Laski - Warszawę.
19.09. W lasach oraz walki – natarcie na wieś Sieraków. Ranny por. Łubieński, poległ por. Panesz i 25 ułanów. Szarża Pułku na Wólkę Węglową, pod ogniem niemieckim. Poległ m. in. d-ca III szw. Por Walicki, dwu podchorążych, kilkudziesięciu ułanów, rannych kilkudziesięciu oficerów, podoficerów i ułanów. Za pułkiem przeszło szereg jednostek Armii Poznań do walczącej Warszawy.
20-24.09. Pułk po przebiciu się do Warszawy, początkowo w CIF (AWF) na Bielanach, nast. koszarach 21 p. szw. W łazienkach (ok. 200 ludzi, nast. po reorganizacji i uzupełnieniu ok.
ok.370).
25-28.09. Pułk w walkach na Czerniakowie, Sadybie i Siekierkach, dowodził por. rez, Bolesław Kostkiewicz. Poległo tu około 20 ułanów. 26.09,. d-ca pułku, płk Godlewski przekazał dowództwo rtm. Sozańskiemu, udając się do szpitala (nast. na rozkaz dowództwa, przeszedł do podziemia). Wielu oficerów i ułanów znalazło się w szpitalach.
28.09. Ogłoszenie rozkazu o kapitulacji przez dowódcę obrony Warszawy, gen. Rómmla.
30.09. Pułk po złożeniu broni opuszcza Warszawę w większości udając się do niewoli niemieckiej. Część oficerów i ułanów walczyło następnie w strukturach Armii Krajowej, w tym m.in. płk. E. Godlewski (jako komendant) i płk. J. Bokota w Okręgu Krakowskim. Liczni oficerowie i szeregowi otrzymali odznaczenia Orderem VM i KW, ponadto dowódca obrony Warszawy wnioskował o VM na sztandar pułku (powtórnie).
(Oprac.na podstawie: Dzieje Ułanów Jazłowieckich, Londyn, 1988; L. Kukawski, Ulani Jazłowieccy, 2001; P.M. Rożdzestwieński, 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich; tenże:1997, Ułani Jazłowieccy, 2008.)
Jan Gromnicki